«السلام علی الشیب الخضیب»
پس دشمنان از همه طرف به تو هجوم آوردند، و تو را به سبب زخمها و جراحتها ناتوان نمودند، و راه خلاص و رفتن برتو بستند، تا آنکه هیچ یاورى برایت نماند، تا آنکه تو را از اسبت سرنگون نمودند، پس با بدن مجروح بر زمین سقوط کردى، درحالیکه اسبها تو را با سُمهاى خویش کوبیدند، و سرکشان با شمشیرهاى تیزِشان برفرازت شدند.
زیارت «ناحیه مقدسه» سوگنامه تأثّرانگیز و مرثیه سوزناک امام مهدى علیه السلام براى امام حسین علیهالسلام در روز عاشوراست که عاشقان و شیفتگان اهل بیت علیهم السلام در روز عاشورا و غیر عاشورا آن را زمزمه مىکنند.
امام زمان علیه السلام، زائر و مرثیهسرا و وارث حسینبنعلی علیه السلام است؛ کسى که زمان در تحت اختیار او و تمام صحنهها و لحظهها هر روز در مقابل نگاه او است. با نگاهى نافذ جاى جاى دشت بلا و لحظه به لحظه حماسه عاشورا و سختى و تلخى واقعه عاشورا را مشاهده و سوز عطش و سوزش سیلى و تازیانه را بر پیکر عاشورائیان لمس مىکنند.
زیارت شونده نیز کسى است که نامش رباینده دلها و صحن و سرایش آتشافروز جانها و حرمش، آرامگاه قلبها و تماشاگه رازهاست.
هیچ زیارتى همانند این زیارت، عمق فاجعه کربلا را بیان نکرده است. در حقیقت این زیارت آموزههایى از عشق، معرفت، عرفان، سوز، حماسه و توسل است. در عین حال که مرثیه است، مسؤولیت آفرین و حرکت ساز نیز هست و بر سفیران هدایت عاشورایى شایسته و بایسته است که با عنایت بیشترى به این زیارت توجّه کنند و جایگاه والاى این زیارت را در مجالس حسینى متذکر شوند.
زیارت ناحیه مقدسه، زیارت مستندی است که از طریق یکى از نایبان خاص امام زمان علیه السلام به دست برخى از اساتید شیخ مفید و سپس به شیخ مفید و سید مرتضى و ابن مشهدى رسیده است. «زیارت ناحیه» داراى سندهاى مختلف و معتبر بوده و در کتابهاى این سه بزرگوار ثبت و ضبط شده است.
متأخرین از سید بن طاووس تا زمان حال نیز آن را نقل و صریحاً تأیید کرده اند. ضمن آنکه مضامین این زیارت همسو با روایات و سایر زیارتها است و عبارات گویا و معانى عمیق و دقیقش، شاهد صدقى است که این زیارت از ناحیه معصوم صادر شده است. ابن مشهدى در کتاب «المزار الکبیر» این زیارت را نقل کرده و در مقدمه کتابش نیز فرموده است «فقط احادیث مستند و صحیح را در این کتاب مى آورم».
حضرت ولی عصر (عج) این زیارت را با سلام بر انبیا و اولیای الهی آغاز کردهاند و سپس با سلام به روح زیارت، حضرت حسینبنعلی (ع) با ذکر نام و فضایل و عملکرد ایشان و گاهى بر اعضا و جوارح حضرت بیان شده است.
«السلام على الشیب الخضیب»؛ «سلام بر محاسن به خون خضاب شده»؛
«السلام على الخدالتّریب»؛ «سلام بر گونه خاک آلود»؛
«السلام على الثغر المقروع بالقضیب»؛ «سلام بر لبى که با نى زده شد»؛
«السلام علىالرأسالمرفوع»؛ «سلام بر سرى که بالاى نیزه شد»؛
«السلام علىالاجسادالعاریة فى الفلوات»؛ «سلام بر اجسادى که برهنه در بیابان رها شد»؛
«السلام علىابن خاتمالانبیاء»؛ «سلام بر فرزند خاتم پیامبران»؛
«السلام على من بکته ملائکةُ السماء»؛ «سلام بر کسى که ملائکه آسمان بر او گریه کردند»؛
«السلام على من اطاعالله فى سره و علانیته»؛ «سلام بر کسى که در آشکار و نهان اطاعت خدا کرد»؛
«السلام على من جعلالله الشفاء فى تربته»؛ «سلام بر آقایى که خداوند شفا را در تربت او قرار داده است»؛
«السلام على من الاجابة تحت قُبّـته»؛ «سلام بر بزرگوارى که دعا زیر گنبد او اجابت مىشود»؛
«السلام على مَنِ الائمّة من ذریّته»؛ «سلام بر کسى که امامان از فرزندان او هستند».
در ادامه این دعا حضرت ولی عصر (ع) با یاد کردن از یاوران و اصحاب عاشورایی امام حسین (ع)، بر سیدالشهدا (ع) و یاران وفادارش دورد و سلام میفرستد و آنها را میستایند. امام زمان (ع) بر صحابه پاکباز و سربازان مخلص، سلامهایى دارند که مانند سلام بر مولایشان است تا زائران بیاموزند براى یاورى ولى زمان چگونه باید بود.
«السلام على النفوس المصطلمات»؛ «سلام بر بدنهاى به زنجیر کشیده و اسیر شده»؛
«السلام على الارواحالمختلسات»؛ «سلام بر روحهاى به پنهانى برده شده»؛
«السلام علىالاجسادالعاریات»؛ «سلام بر پیکرهاى عریان»؛
«السلام علىالجسوم الشاحبات»؛ «سلام بر جسمهاى نحیف و رنگ باخته»؛
«السلام علىالابدان السلیبة»؛ «سلام بر بدنهاى مسلوب و عریان»؛
«السلام علىالمجدلین فىالفلوات»؛ «سلام بر جنگاوران بیابان»؛
«السلام علىالنازحین عن الاوطان»؛ «سلام بر دور افتادگان از وطن خویش».
زیارت ناحیه مقدسه با وصف صفات حضرت اباعبدالله (ع) ادامه مییابد و مولایمان مهدی در فرازهایی عرفانی از نزدیکی و پیوند قلبی خویش به جدش حسین (ع)، میگوید:
«ولئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرک المقدور لانّدبنّک صباحاً و مساءً و لأبکیّن لک [علیک] بدل الدموع دماً»؛ «اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و مقدّرات از یارى و نصرت تو در روز عاشورا باز داشت، هر آینه من صبح و شام بر تو ندبه مىکنم و به جاى قطرات اشک برتو خون مىگریم».
سپس در فرازهایی به ویژگیهای اجتماعی قیام حسینی اشاره میکند تا آنجا که به وصف واقعه عاشورا میپردازد؛ در این فراز از زیارت ناحیه مقدسه است که گویی حضرت حجت در غم مصیبت عظیم عاشورا بر جد خویش میگرید و این بخش نقطه اوج این مرثیه جانسوز است و هر انسانى که توصیف این صحنهها را مىشنود، آبشار اشک و طوفان غم و اندوه، امان او را مىبُرد. روضه مولایمان مهدی از این فراز آغاز میشود:
*با پند و اندرز فراوان حجت را بر آنها تمام کردی